Ενδιαφέρουσες κριτικές και παρουσιάσεις έχουν δημοσιευτεί το τελευταίο διάστημα για το βιβλίο μας
Καιρός του ποιήσαι:
Η Ορθοδοξία ενώπιον της πανδημίας του κορωνοϊού
Αναδημοσιεύουμε εδώ μικρά αποσπάσματα, αλλά και τους συνδέσμους για να διαβάσετε ολόκληρα τα κείμενα.
Ο Δημήτρης Μπαλτάς γράφει στον δικτυακό τόπο Φώς Φαναρίου (19.7.2020)
Είναι γεγονός ότι ἡ πανδημία του κορωνοϊού βρήκε απροετοίμαστο τον κόσμο συνολικά, αναδεικνύοντας την προβληματική κατάσταση στην πολιτική, την οικονομία, τις διανθρώπινες σχέσεις, αλλά και την Εκκλησία. Ειδικά ως προς την Εκκλησία ο διάκ. Νικόλας Ντενυσένσκο γράφει χαρακτηριστικά ότι «η απειλή του covid-19 είναι τόσο μεγάλη ώστε τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας έχουν στερέψει από απαντήσεις». Αλλά παρά το απροετοίμαστο της υπόθεσης, στον χώρο της Εκκλησίας βρήκαν αμέσως έδαφος φωνές συνωμοσιολογικές, όπως επισημαίνει ο σεβ. Αργολίδος Νεκτάριος, αλλά και φωνές φονταμενταλιστικές, όπως γράφει ἡ Ρεγγίνα Έλσνερ: «Η Εκκλησία βρίσκεται ενώπιον των συνεπειών του γεγονότος ότι η φωνή των φονταμενταλιστών ήταν η μόνη πού ακουγόταν να δίνει απαντήσεις.» Τις συνέπειες αυτές συγκεκριμενοποιεί ο μητρ. Νιγηρίας Αλέξανδρος: «Κατάκριση, απόρριψη, απειλές και δεν ξέρω τί άλλο ακόμα, εναντίον κάθε ήρεμης και νουνεχούς φωνής πού προσπάθησε να καθησυχάσει και να ενθαρρύνει τους πιο αδύναμους. Πατριάρχες, αρχιεπίσκοποι, επίσκοποι, κληρικοί, καθηγητές πανεπιστημίων, απλοί σκεπτόμενοι άνθρωποι, όλοι στο εκτελεστικό απόσπασμα με συνοπτικές διαδικασίες από τις γνωστές Μαινάδες της Εκκλησίας, κληρικούς και λαϊκούς». [...] Είναι ευνόητο ότι οι συγγραφείς του τόμου επιχειρούν να θέσουν ορισμένα ερμηνευτικά κριτήρια, μακριά βέβαια από φονταμεταλιστικές κορώνες, με τα οποία η Ορθόδοξη Εκκλησία και θεολογία θα προσεγγίσει με αλληλεγγύη και συμπάθεια τον άνθρωπο, τον πιστό αλλά και τον μη πιστό, της εποχής της κρίσης του κορωνοϊού. [...]
(Ολόκληρο το άρθρο εδώ)
Ο Σωτήρης Μητραλέξης, στην Huffington Post, αγγίζει βαθιές πλευρές του προβλήματος (3.8.2020)
[…]τα θέματα που απασχόλησαν το δημόσιο λόγο ήταν πολλά: από το αν η ιδιότητα ενός χώρου ως θρησκευτικού συνεπάγεται κάποια μαγική ανοσία (τοποθέτηση που θα εξέπληττε το σύνολο της ορθόδοξης παράδοσης και εμπειρίας), μέχρι του αν συγκεκριμένα τα καθαγιασμένα δώρα, που κατά την πίστη των χριστιανών των αποστολικών εκκλησιών είναι σώμα και αίμα Χριστού κατά κυριολεξία (αν και μαρτυρούμενο με αποκλίνοντες τρόπους ανά εκκλησιαστική κοινότητα), μπορούν να καταστούν εστίες μετάδοσης του νέου κορωνοϊού· μια συζήτηση με θεολογικό ενδιαφέρον, αλλά ελάχιστο πρακτικό ενδιαφέρον, καθ’ ότι οδηγεί στην αδιέξοδη συζήτηση για το εάν, πέραν των τιμίων δώρων, οι ιοί κολλάνε και μέσα ή μόνο έξω από το ποτήριο, συνεπεία της συνάθροισης και του ενδεχομένου συνωστισμού καθ’ εαυτόν, κατά τον ασπασμό των εικόνων, και εν τέλει σε χίλιες δύο ευκαιρίες οι οποίες απλώς δεν αφορούν το ερώτημα για τα τίμια δώρα καθ’ εαυτά, με αποτέλεσμα η όλη αντιμαχία να παρέλκει στο πρακτικό επίπεδο. […]
Το ερώτημα όμως, δεδομένης και της εκτενούς δουλειάς που έχει γίνει στην περιοχή της ιστορίας της επιστήμης και της θρησκείας (συγκριτικά και κατά μόνας, αποκαλυπτικό εδώ το βιβλίο του Πίτερ Χάρρισον, The Territories of Science and Religion, 2015), είναι μήπως εν τέλει οι φονταμενταλιστές είναι οι πραγματικά νεωτερικοί; Δηλαδή, αυτοί που αντιλαμβάνονται την πίστη και την θρησκεία ακριβώς με τους όρους που μόνο στην νεωτερικότητα κατέστησαν εφικτοί: ως ένα σώμα γνώσης αύταρκες και αυτοτελές, άρα και δυνητικά ανταγωνιστικό προς άλλα αυτάρκη κι αυτοτελή σώματα γνώσης, όπως η «επιστήμη». Όμως, δεν υπάρχει τίποτα το προ-νεωτερικό σε αυτή την αντίληψη. Για την ακρίβεια, είναι η κατεξοχήν μετάλλαξη που φέρνει η νεωτερικότητα στις θρησκευτικές κοινότητες, με πρωτεργάτες του Διαμαρτυρόμενους, σύμφωνα με τα πορίσματα του Πίτερ Χάρρισον και πλειάδας άλλων. [...]
(Ολόκληρο το άρθρο εδώ)
Ο Χαράλαμπος Στεργιούλης γράφει στην Καθημερινή (15/17.8.2020)
[…] Ιδιαίτερα στέκομαι στον επίλογο του άρθρου της Crina Gschwandtner. «Η κρίση του κορωνοϊού προσφέρει μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για αναστοχασμό, για αλλαγή νοοτροπίας και αντιλήψεων. Είναι υποχρέωση όσων θέλουμε να λεγόμαστε και να είμαστε Χριστιανοί «να προχωρήσουμε πέρα από τις ατομικές φιλανθρωπικές πράξεις, ώστε να αντιμετωπίσουμε τις βαθιές κοινωνικές, οικονομικές και φυλετικές ανισότητες που διαιωνίζουν τη φτώχεια, την έλλειψη στέγης και τα δυσανάλογα ποσοστά ασθένειας και θανάτου. Δεν μπορεί να υπάρχει “πνευματική” σωτηρία που να αγνοεί τον πόνο των φτωχών». Η «πνευματική» σωτηρία ορίζεται ορθά και απαντά εμμέσως και στα ερωτήματα του πρώτου μέρους του τόμου. […]
(Ολόκληρη η παρουσίαση εδώ)
Τέλος, ο Κώστας Κούλης γράφει στον ιστότοπο Noisy.gr (24.8.2020)
Θα πρέπει να ομολογήσω πως πρόκειται για ένα από τα πιο καλογραμμένα βιβλία που έχω διαβάσει ποτέ. Αν και με αρκετά πράγματα που βρήκα εκεί μέσα διαφωνώ και μάλιστα εντελώς, έχω μόνο καλά λόγια να γράψω για την όλη έκδοση και τους ανθρώπους που την επιμελήθηκαν. [...] Τα κείμενα που φιλοξενούνται στο βιβλίο είναι γραμμένα στην αρχή του lockdown και πριν –φυσικά– το Πάσχα. Ο μη εορτασμός απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τους κληρικούς, οι οποίοι ανατρέχουν σε διάφορα εδάφια της Βίβλου, με τους περισσότερους να μνημονεύουν την Αγία Μαρία την Αιγυπτία και τη «θητεία» της στην έρημο. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα όλα αυτά και εγείρουν πολλές εστίες για συζήτηση. Το ότι ο Θεός είναι παρών ή όχι στην πανδημία, η αναστολή των λειτουργιών, οι λειτουργίες μέσω οθονών, ο Ιώβ και διάφορα ζητήματα που θα κουβέντιαζα ευχαρίστως με τους περισσότερους από τους γράφοντες. Ίσως εκεί να είχαμε και κάποιες γενναίες απαντήσεις για το αν ο συμπάσχων Θεός είναι όντως το απόλυτο καλό ή αν η οργή του μπορεί να εξηγηθεί μέσω του δόγματος. [...]
Το κείμενο [του Μητροπολίτη Αργολίδος Νεκταρίου] το διάβασα (και αυτό) με μεγάλη προσοχή και θα έλεγα ότι με εντυπωσίασε ο τρόπος προσέγγισης και η βαθύτερη καλλιέργειά του. Έγραψε τα πράγματα με το όνομά τους. Ότι ο συγχρωτισμός στην εκκλησία θα αποτελούσε κίνδυνο για τους πιστούς, ότι προφανώς ο ιός μεταδίδεται και στην εκκλησία, αν είμαστε ο ένας πάνω στον άλλο και πραγματικά ο λόγος του Μητροπολίτη Νεκταρίου είναι ζυγισμένος, εμπνευσμένος και απόλυτα συνυφασμένος με την πραγματικότητα. Νομίζω ότι θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να μιλήσουμε με το συγκεκριμένο άνθρωπο, όχι μόνο για την πανδημία, αλλά και για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος. Βλέπω μία ποιοτική διαφορά που απλά δεν την περίμενα, σε σχέση με την ολική σφαίρα του δόγματος. [...] Εκφράζω τη συμπάθειά μου σε όλους εκείνους που υπερασπίζονται το 'Η αγάπη νίκησε το θάνατο' και θα προσπαθήσω να κάνω μία περαιτέρω επαφή με εκείνους τους ανθρώπους της εκκλησίας που, πέρα από δόγματα και υπαγορεύσεις, μίλησαν σταράτα και λογικά, σε σχέση με την πανδημία. Κρατάμε αποστάσεις, προσέχουμε, φοράμε μάσκα, δεν συνωστιζόμαστε. Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσετε. Πραγματικά.
(Ολόκληρη η παρουσίαση εδώ)
